સરસ્વતીચંદ્ર અને કુમુદની પ્રેમકથા તેમના ત્યાગ અને સમર્પણની કથા છે. આ પાત્રો તેમના પ્રેમ માટે અનેક બલિદાનો આપે છે, જે વાંચકને પ્રેમના સાચા અર્થને સમજવામાં મદદ કરે છે.

આ નવલકથામાં સમાજના વિવિધ પરંપરાઓ અને રિવાજોને દર્શાવવામાં આવ્યા છે. કથા દ્વારા, લેખક સમાજમાં ચાલતી પરંપરાઓ અને આધુનિકતાના સંઘર્ષને ઉજાગર કરે છે, જે આજે પણ પ્રસ્તુત છે.

કુમુદના પાત્ર દ્વારા, લેખક સ્ત્રીઓની સ્થિતિ અને તેમના સંઘર્ષોને દર્શાવે છે. આ કથા સ્ત્રીઓના અધિકારો અને સમાનતાના મુદ્દાઓને પણ સ્પર્શે છે, જે આજના સમયમાં પણ મહત્વપૂર્ણ છે.